VARIETETET, MBJELLJA DHE KULTIVIMI I NENEXHIKUT




Cila është struktura varietore e rekomanduar?
Midis formave të nenexhikut, tek ne dhe në vendet e pellgut të Mesdheut, më i përhapur është nenexhiku aromatik (Menta piperita L. ). Takohet në gjendje natyrale dhe i kultivuar në zonat e ulëta e me lagështi. Gjethet e tij vilen duar-duar kur kanë arritur madhësinë dhe pjekurinë karakteristike. Gjethet mund të përdoren të freskëta ose të thara e të coptuara si erëza në gjellë të ndryshme, por mund të përdoren edhe në formë sallate. Kjo është forma më e përshtatshme për kultivim në fushë të hapur. Rendimenti mund të arrijë 10-15 kv/dyn.

REKOMANDIM! FERMERI QË VENDOS TË MBJELLË NENEXHIK, DUHET TË KETË PARASYSH KËTA VEÇORI TË TIJ:

  • Preferohen ngastra me ndriçim jo të lartë.
  • Sistemi rrënjor është mjaft i ndjeshëm ndaj mungesës së ajrit në tokë, e për këtë arësye nuk pëlqehen tokat e rënda dhe që kanë drenim të keq.
  • Kërkesat ujore janë tepër të larta, prandaj dhe është e nevojshme të sigurohen kushte të mira lagështie gjatë gjithë fazave të rritjes dhe zhvillimit të bimëve.
  • Mungesa e lagështisë në tokë krijon strese të pariparueshme e të dëmshme për prodhimin, gjethet e bimëve mbeten të vogla, të pazhvilluara, të ashpra dhe me prirje për të rënë në lulëzim të parakohshëm, kurse teprica e lagështisë dëmton bimët.

Cila është Teknologjia e Kultivimit të Nenexhikut?
Nenexhiku mund të mbillet:                                                                                                            

  • Drejpërdrejt me farë.
  • Me fidanë
  • Me pjesë të rrënjës (rizoma)

Cilët afate mbjelljeje rekomandohen në fushë?
Nenexhiku mund të mbillet:

  • Në pranverë
  • Në vjeshtë.
  • Kur mbjellja e nenexhikut bëhet me farë, këshillohet të mbillet herët në pranverë, sapo të lejojnë kushtet.
  • Kur mbjelljet bëhen me fidanë, farishtet mbillen në vllaja ose në sera herët në pranverë dhe fidanët në fushë, në varësi të kushteve klimatike të zonës së kultivimit, në periudhën 10 prill - 10 maj.
  • Kur mbjelljet bëhen me rizoma, më të përshtatshme janë mbjelljet e vjeshtës, për zonën e ngrohtë dhe në pranverë, për zonën e ftohtë.

Sa duhet të jenë distancat e mbjelljes?
Mbjellja në fushë, bëhet në rreshta me largësi 30-45 cm dhe midis bimëve 25-30 cm, me dendësi 7-10 bimë/m². Kur mbjellja bëhet me farë, 8-10 ditë, pas mbirjes bëhet rrallimi i tyre. Farërat e lëpjetës mbijnë pas 7-12 ditë, duke marrë masa që vendi i mbjellë të mbahet i butë e i freskët, deri në mbirje të plotë. Thellësia e mbjelljes 3-5 cm. Sasia e farës së nevojshme  është 1-1.5 gr/m².  shpesh praktikohet mbjellja me rizoma.

Çfarë shërbimesh agroteknike kryhen për nenexhikun në fushë?
Shërbimet agroteknike më të rëndësishme për nenexhikun janë: 

  • Plehërimi plotësues i bimëve,
  • Ujitjet,
  • Luftimi i barërave të këqija.

Luftimi i barërave të këqija mund të kryhet me shkulje me dorë (në sipërfaqe të vogla) ose me prashitje duke filluar dy tre javë pas mbirjes së farës. Ngastra mund të shfrytëzohet për 3-5 vjet, prandaj ka rëndësi kryerja në kohë e cilësi e shërbimeve në veçanti e ujitjeve, plehërimeve dhe e prerjes së kërcejve lulorë.

Parandalimi dhe luftimi i sëmundjeve dhe dëmtuesve.
Bimët e nenexhikut janë qëndrueshme ndaj sëmundjeve e dëmtuesve, por preken pak kryesisht nga ndryshku, si dhe dëmtuesit si afidet. Menaxhimi i sëmundjeve dhe dëmtuesve tek nenexhiku ka të bëjë shumë me zbatimin e masave agroteknike si: 

  • Qarkullimi bujqësor
  • Mbjellje me distanca të pranueshme për të shmangur dendësinë dhe mungesën e ajrimit.
  • Eleminimi i bimëve të prekura etj.

Për sa i përket luftës kimike duhet të bëhet me kujdes dhe të ngelet si masa e fundit në rradhë. Kundra mykut përdoren preparate me bazë bakri. Afidet luftohen me insekticide me veprim kontakti ose sistemik.

VJELJA, DHE RUAJTJA E PRODHIMIT TË NENEXHIKUT
Vjelja e nenexhikut kryhet në një hark kohor mjaft të gjerë, në varësi të karakteristiave të kultivarëve, periudhës dhe mjedisit të kultivimit. Vjelja e gjetheve fillon rreth 40-50 ditë pas mbjelljes. Ajo bëhet duar-duar, duke i këputur me dorë gjethet, kur ato kanë arritur pjekurinë. Një bimë nenexhiku mund të formojë 30-40 gjethe. Në varësi të pjellorisë së tokës, periudhës së kultivimit dhe gjendjes së bimëve, gjatë periudhës bimore mund të kryhen 5-7 duar vjelje. Pas vjeljes gjethet lidhen në tufa me 10-15 copë dhe dërgohen në treg.

Nenexhiku i vjelë mund të ruhet i freskët për 3-5 ditë në mjedise me temperaturë 3-5°C dhe lagështi ajrore 90%. Prodhimi, në varësi të kultivarëve të përdorur dhe periudhës së kultivimit, mund të shkojë 1,2-1,5 kg/m² në vitin e parë dhe 1.5-3.0 kg/m² në vitet e tjera.

Data e publikimit: 12/11/2024


Lini një koment


Shpërndaj në rrjetet sociale:

VARIETETET AUTOKTONE TË SPECIT

Keni interes të njiheni me varietetet kryesore autoktone apo tradicionale të specieve të kulturave perimore që kultivohen në Shqipëri si dhe me një informacion të shkurtër për kultivimin e tyre? Kërkoni të njiheni me vlerat dhe rëndësinë e tyre për tregun rajonal?

Lexo më shumë

TEKNOLOGJIA E KULTIVIMIT TË QIQRËS

Cilat janë vlerat e qiqrës?

Lexo më shumë

TEKNOLOGJIA E KULTIVIMIT TË ROZMARINËS

Cilat janë sëmundjet, simptomat dhe masat e kontrollit?

Lexo më shumë

VARIETETET AUTOKTONE TË DOMATES

Jeni të interesuar të njheni me varietetet kryesore autoktone apo tradicionale të specieve të kulturave perimore që kultivohen në Shqipëri si dhe me një informacion të shkurtër për kultivimin e tyre?

Lexo më shumë