Gjatë vegjetacionit misrit i kryhen një sërë shërbimesh. Ndërhyrja në kohë dhe kryerja me cilësi e tyre ndikojnë ndjeshëm në prodhimin. 
 

Cilat janë shërbimet agroteknike tek misri gjatë vegjetacionit?

Kultivimet e prashitjet 
Faza më e mirë e ndërhyrjes me kultivime e prashitje është ajo e 4 – 5 gjetheve deri në 7 – 8 gjethe. Gjatë kultivimit e prashitjes sigurojmë:

• të ushqyerit plotësues të bimës;
• ruajtjen e lagështirës në tokë;
• luftimin mekanik të barërave të këqija;
• ajrim më të mirë të sistemit rrënjor duke ndihmuar zhvillimin maksimal të tij.

Ujitja: Në vendin tonë është e vështirë të gjenden zona klimatike që të plotësojnë kërkesat e hibrideve të misrit për ujë me anë të reshjeve. Në këto kushte ujitja e misrit është ndër faktorët kryesorë për të realizuar prodhime të larta e me cilësi. Sipas studimeve të kryera për të siguruar një rendiment 10 kv/dy nevojiten rreth 700 m³ ujë.

Duhet të ujisim sa herë që lagështia në tokë bie nën 65 – 70% të kapacitetit ujëmbajtës (ajo diktohet me analiza të tokës ose duke parë gjendjen e bimës). Faza më kritike dhe kërkesat më të mëdha për ujë tek hibridet e misrit janë në fazat para lulëzimit, deri në pjekjen e qumështit. Sasia e ujit që përdoret për një ujitje është 60 – 70 m³/dy. Ujitja e misrit mund të kryhet me këto metoda:

• Ujitja me brazda
• Ujitja në formë shiu artificial
• Ujitja me pika

Këshillë! Zgjidhni hibridin në funksion të rezervave të ujit. Kur disponojmë pak ujë, hibridi të jetë me cikël më të shkurtër ose tolerant ndaj thatësirës .

Luftimi i barërave të këqija, sëmundjeve dhe dëmtuesve
Janë ndër masat e rëndësishme që garantojnë zhvillim normal të bimës e për pasojë një prodhim të garantuar e me cilësi.

Luftimi i barërave të këqija
Luftimi me sukses i tyre bëhet kur ato janë në fazat e para të zhvillimit të tyre. Rrugët për luftimin e tyre janë: 

• Luftimi mekanik, i cili realizohet me anë të kultivimeve e prashitjeve.
• Luftimi kimik, përdorimi i herbicideve para mbjelljes, pas mbjelljes por para mbirjes dhe pas mbirjes.

Përdorimi i herbicideve para mbjelljes, pas mbjelljes e para mbirjes: Herbicidet që përdoren para mbjelljes, pas mbjelljes por para mbirjes janë të pa zëvendësueshëm për luftimin e barërave të këqija. Përdoren herbicide me veprim total në dozën 6 – 10 litra/ha, sipas shkallës së infeksionit. 
Përdorimi i herbicideve pas mbirjes së misrit: Për të arritur mbrojtje të suksesshme duhet të njihen llojet e barërave të këqija për të zgjedhur preparatet e përshtatshme. Prandaj, njohja e barërave të këqija paraqet kushtin bazë në përzgjedhjen e herbicidit. Përdoren herbicide me veprim selektiv kur misri ka zhvilluar 3 – 5 gjethe. Për dozën e përdorimit të tyre lexoni etiketën shoqëruese. Kujdes! Mos përdorni pa kriter herbicidet pasi do të shtohet rreziku i efekteve negative pas përdorimit të tyre dhe do të rritej kostoja e prodhimit. 

SËMUNDJET DHE DËMTUESIT KRYESORË TË MISRIT DHE LUFTIMI I TYRE
Misri preket nga një sërë sëmundjesh dhe dëmtuesish, të cilët në vite të veçanta sjellin dëme të konsiderueshme të prodhimit. 

Sëmundjet kryesore
Urthi - Bloza e misrit
Urthi zhvillohet në klimë të thatë në muajt shkurt – mars dhe shira e temperatura 26 – 27°C gjatë vjeshtës. Simptomat:

• Sëmundja shfaqet në të gjithë pjesët ajrore të bimës, rrallë mund të prekë edhe rrënjët.
• Në pjesët e infektuara formohen tumore me madhësi 15-20 cm diametër me forma e madhësi të ndryshme. Tumoret sjellin deformime dhe shkatërrimin e bimës.
• Në gjethe, tumoret shfaqen në pozicione paralele me nervaturën dhe nuk arrijnë dimensione të mëdha (1-2 cm).
• Në fillim formohet një masë hipertrofike me ngjyrë të bardhë, që më vonë merr ngjyrë të zezë.
• Në maturim, tumoret mbulohen nga një cipë e bardhë, e cila mbështjell masën e zezë në formë pluhuri, klamidosporet.

Masat e luftimit

• Zgjedhja e hibrideve të misrit të qëndrueshme ndaj sëmundjes.
• Qarkullimi i gjatë në raste të infeksioneve të rënda në vitet e mëparshme.
• Mbledhja dhe shkatërrimi i tumoreve të sapoformuar (para pjekjes së plotë të tyre).
• Punimi i thellë i tokës për të përmbysur mbeturinat e infektuara.
• Dezinfektimi i farës me fungicide dezinfektuese (ORIUS 6FS, DIVIDENT 030FS, etj. 200 – 300 g/kv farë).

Kalbëzimi i kuq i misrit 
Prek kryesisht misrin, grurin, orizin, tërshërën, por mund të prekë edhe pataten, domaten, fasulen etj. 

 Simptomat - Në misër jep dy simptoma kryesore: 

• Tharjen e bimëve të sapo mbira dhe
• Kalbëzimin e kuq të kallirit.

Infektimi i organeve lulore shfaqet në periudhën midis lulëzimit dhe stadit të pjekjes së qumështit. Infektimi fillon nga maja e kallirit drejt bazës. Kokrrat e infektuara, që shpejt marrin ngjyrë të kuqe mund të arrijnë pjekjen, por fuqia mbirëse do të jetë e dobët dhe shpesh këto fara shërbejnë si burim infeksioni.

Masat e luftimit

• Përdorimi i farës së pastër dhe me fuqi të lartë mbirëse.
• Luftimi sistematik i dëmtuesve të misrit.
• Qarkullimi i gjatë duke përjashtuar nga kultivimi drithërat.
• Dezinfektimi i farës para mbjelljes me fungicide dezinfektuese. 

Helmintosporioza e zakonshme e misrit 
Prek më tepër misrin dhe sorgumin, më rrallë dhe graminore të tjera.

Simptomat

• Sëmundja prek kryesisht gjethet dhe më rrallë kallirin.
• Mbi sipërfaqen e gjetheve të infektuara formohen njolla të gjata në drejtim të nervaturës, me gjerësi rreth 1 cm dhe gjatësi 10-15 cm me ngjyrë kafe të zbehtë, të rrethuar me një brez me ngjyrë më të errët.
• Gjethet e infektuara, me kalimin e kohës thahen dhe bimët dobësohen.

Masat e luftimit

• Përdorimi i hibrideve dhe kultivarëve të qëndrueshëm të misrit.
• Qarkullimi bujqësor dhe punimet e thella për përmbysjen e mbeturinave bimore të infektuara.
• Dezinfektimi i farës para mbjelljes me fungicide dezinfektuese.

Dëmtuesit e misrit
Tokat janë të populluara nga dëmtues të rrezikshëm për bimët e kultivuara në përgjithësi dhe për misrin në veçanti si: krimbi tel, krimbi i murmë, krimbat e misrit, dozësa etj.

Krimbi tel

• Kryesisht dëmton farat e porsa mbira dhe fidanët e rinj me të cilët ushqehet.
• Dëmet i shkaktojnë larvat e holla me ngjyrë të errët në të kuqe, me gjatësi 1-2 cm.
• Për luftimin e tij përdoren preparate me lëndë aktive Lambda cialotrin, me dozën 10 -15 kg/ha.
• Trajtimi i farës para mbjelljes me insekticide dezinfektuese.

Krimbi i murmë

• Është dëmtues i rrezikshëm që shkakton dëmin e kërcellit në nyjën e parë që lidhet me qafën e rrënjës, për pasojë bima këputet ose mbahet në këmbë por thahet.
• Dëmtuesi është një flutur nate, por dëmin e shkaktojnë larvat të cilat qëndrojnë disa cm nën sipërfaqen e tokës dhe gjatë natës dalin dhe dëmtojnë bimën.
• Për luftimin e tij përdoren preparate me lëndë aktive Lambda cialotrin me dozën 10 -15 kg/ha.
• Trajtimi i farës para mbjelljes me insekticide dezinfektuese.

Krimbat e misrit

• Bima e misrit preket nga dy krimba të quajtur: krimbi i kërcellit dhe ai i kallirit.
• Për luftimin e tyre bëhet spërkatja me insekticide të sistemit Decis 0,03%, Karate 0,03%, etj.

Kujdes! Për llojin e pesticideve, afatin dhe dozën e përdorimit lexo etiketën dhe konsultohu me specialistin përkatës.

Vjelja e misrit dhe ruajtja e prodhimit

• Vjelja e prodhimit të misrit duhet të fillojë në fazën kur cipëza në vend-zënien e kokrrës (i quajtur kapuç i kokrrës) në kalli, të ketë marrë ngjyrë kafe të zezë. Kjo tregon se kokrra i ka shkëputur marrëdhëniet me bimën.
• Vjelja mund të kryhet me dorë ose me kombajnë. Paraprakisht duhet të jetë siguruar vendi i tharjes dhe magazinimit të prodhimit.
• Në kohën e vjeljes me makina korrëse, lagështia e kokrrës duhet të jetë 18-22%. Kokrrat me lagështi më të madhe ndrydhen (shtypen) dhe ato të thatë thërrmohen.
• Rendimenti në varësi të hibridit që kultivohet, është 6-12 t/ha.

Pastrimi dhe ruajtja e prodhimit
Pas realizimit të vjeljes me kallinj, largohen kallinjtë shumë të njomë, të krimbur apo që kanë pjesë të mykura. Pasi pastrohet, ai thahet në diell deri sa lagështia të arrijë në nivelin e 14 – 15%. Pasi arrin këtë nivel lagështie ai magazinohet në vende të thata e të ajrosura (koçek ose hangarë). Edhe në rastin e korrjes e shirjes me kombajnë, prodhimi i nënshtrohet pastrimit nga mbeturinat e ndryshme dhe tharjes. Për heqjen e papastërtive misri kalon në impiante pastrimi me ventilim e shosha. Edhe në këtë rast niveli i lagështirës 14 – 15% është optimale për ruajtje e prodhimit. Prodhimi kokërr mund të ruhet i ambalazhuar në thasë ose rifuxho në vende të thata e të ajrosura.