Përse duhen evidentuar prezencat e nematodave në ullishte?
Ulliri preket nga nematoda të ndryshme që janë parazit të brendshëm të rrënjëve si dhe parazit gjysëm të brendshëm dhe të jashtëm të rrënjëve të ullirit.

Ato jetojnë në tokë ose brenda indeve të rrënjëve. Shkalla e dëmtimit të nematodave në ulli varet kryesisht nga:

• dendësitë e popullatave të nematodave në tokë
• lloji i tokës.

Simptomat e prekjeve nga nematoda janë: 

• dobësim i bimës,
• gjethe të vogla,
• system rrënjor i reduktuar,
• mungesë e rrënjëzave të vogla dhe qimeve rrënjore.
• Lezionet nekrotike në rrënjë janë simptoma që shkaktohen nga nematodat,
• Pratylenchus spp, etj.
• Formimi i gungave është karakteristikë e Meloidogyne spp.
• Shkatërrrimi i plotë i qimeve thithëse është karakteristike e Tylenchulus semipenetrans.

Në ullishte të ndryshme në vendin tone janë të pranishme gjinitë e nematodave si Paratylenchus, Xiphinema, Helicotylenchus, Rotylenchus etj.

Në rrënjët e ullinjve të rritur dhe fidanëve janë të pranishme nematodat parasite të brendshëm si Pratylenchus dhe Rotylenchulus.

Si ndikojnë kushtet e mjedisit në zhvillimin e nematodave?
Nematodat ndikohen nga faktorët mjedisorë dhe kushtëzojnë mjedisin me veprimtarinë jetësore të tyre.

• Faktorë fizikë
• Struktura dhe përmbajtja ujore e saj.
• Temperaturat 20-30° janë për një zhvillim normal, ato nën 10°C dhe mbi 40-45°C nuk janë temperatura të përshtatshme për zhvillimin e nematodave.
• pH i tokës dhe prania e lëndës organike në tokë.

Për Meloidogyne spp., me pH 4-8 i tokës nematoda jeton dhe riprodhohet normalisht. Tokat e plehëruara me pleh organik jane shumë të përshtatshme sepse lejojnë zhvillimin e shpejtë të bimëve dhe çlirojnë gazra të dëmshëm për nematodën.

Si është ecuria biologjike e nematodave të ullirit në kushtet e vendit tonë dhe menaxhimi i tyre?

Meloidogyne spp
Nematodat gungore të rrënjëve janë një grup nematodash parazitare që ushqehen me lëngun qelizor të rrënjëve të bimëve e si pasoje formojnë gale (gunga në rrënjë). Nematodat gungore janë parazite të brendëshëm të palëvizshëm të rrënjëve të bimëve. Gjenden mbi 80 specie të përshkruara nematodash gungore. Në vendin tonë gjenden dy nga këto specie Meloidogyne incognita e përhapur në 80% dhe Meloidogyne hapla.

Simptomat e dëmit 
Simptomat që shfaqen në bimët e prekura nga nematoda gungore e rrënjëve varen nga: 

• specia e nematodës,
• mosha dhe specia e bimës bujtëse,
• rezerva biologjike e parazitit në tokë.

Karakteristikat e simptomave mbas infektimit të pjesës nëntokësore (rrënjëve) të bimës bujtëse, si dhe të pjesës mbitokësore, janë: 

• Gunga (gale) në rrënjë. Gjatë të ushqyerit në rrënjë vihen re qeliza gjigande, që shkaktojnë fryrje (gunga) të madhësive të ndryshme, 1-2 cm madhësi.
• Shkatërrimi i qelizave çon në çrregullime fiziologjike (mungesa e thithjes nga rrënjët e ujit dhe kripërave minerale nga toka);

Bima shfaq simptoma stresi në pjesën mbitokësore:

• frenim rritjeje,
• zverdhje,
• gjatë temperaturave të larta në drekë edhe vyshkje të gjetheve.
• Kjo gjendje patologjike shpesh bëhet shkak për infeksione dytësore nga parazitë kërpudhore e bakteriale dhe që çojnë në kalbjen e rrënjëve. Bima nuk ushqehet më, zverdhet e thahet.
• Pjesa mbitokësore shfaq dobësi të përgjithshme, kërcell të hollë, vyshkje e tharje të pjesës vegjetative.

Tylenchulus semipenetrans

• Nematodat e agrumeve janë gjysmë endoparazitë.
• Ata futen në brendësi të rrënjës ndërsa fundi i pasmë mbetet jashtë rrënjës.
• Rrënjët kanë një pamje të ndotur dhe të zgjeruar.
• Sipërfaqja e rrënjëve të infektuara duket e ashpër dhe e parregullt.
• Rrënjët shkurtohen dhe zhduken ngadalë.

Pratylenchus spp.

• Nematodat e lezioneve (plagëve) të rrënjës janë endoparazitë migratorë.
• Ata pushtojnë dhe lëvizin brenda rrënjëve.
• Kur ka shumë dëmtime të ushqyerjes në rrënjë, nematodat  largohen dhe vazhdojnë të ushqehen me rrënjë të paprekura.
• Duke u ushqyer shkatërrohen qelizat e rrënjëve, duke shkaktuar formimin e lezioneve (plagëve) përgjatë rrënjës.
• Lezionet (plagët) janë zakonisht të ngushta dhe të errëta dhe shpesh pushtohen nga patogjenët që shkaktojnë kalbje.

Menaxhimi 

• Menaxhimi i nematodave me nematocide fumiguese rekomandohet kryesisht para mbjelljes së ullishteve të reja.
• Rekomandohet që në fidanishtet e reja të bëhen analizat e tokës për prezencën e nematodave përpara mbjelljes së fidanëve dhe të përdoret material i pastër për mbjellje.
• Në ullinjtë e infektuar nga nematoda (ullinj të dobësuar) rekomandohen të bëhen ujitje të shpeshta për të evituar stresin në bimë.
• Bashkëshoqërimet e ndryshme shërbejnë për të tërhequr nematodën gungore dhe ato që shkaktojnë lezione (plagë) në rrënjë.
• Lëndët aktive të këshilluara: 1,3-Dicholropropene (Telone II ose telone C35) dhe Metam Sodium (Vapam, etj).